پل جویی در اصفهان

پل جویی
با توجه به اینکه ساکنان شهر اصفهان همواره نیاز به برقراری ارتباط با یکدیگر در دو سوی رودخانـه زاینده رود داشتند، لازم بود پلهایی بر روی این رودخانه ساخته شود. پل شهرستان، مارنان، سی و سـه پـل و خواجو، قدیمـی‌ترین پلهای روی زاینده رود در شهر اصفهان هستند. در انتهای خیابان کمال اسماعیل اصفهان، مکانی که اکنون در دوسوی رودخانه پارکهایی احداث گردیده، پل باریک و کم عرضی به نام پل جویی قرار گرفته است. این پل، بین پل خواجو در شرق و سی وسه پـل در غرب واقع شده است. این بنا زمانی در غرب کاخهای هفت دست و آیینه خانه قرار گرفته بود. این دو کاخ حدود صد سال قبل همراه با کاخ سعادت آباد ، کاخ نمکدان و کلاه فرنگی به دست مسعود میرزا ظل السلطان حاکم اصفهان در زمان ناصرالدین شاه ویران شدند. در کتاب فواید الصفویه که از دوره صفوی به جا مانده، از این پل با عنوان پل ســعادت آباد یـاد شـده و در آن، نویسنده کتاب در مورد ایجاد شهر جدیدی در کنار باغ خوشبختی آباد در هفدهمین سالگرد سلطنت شاه عباس دوم مطالبی نوشته است.
دلیل نامگذاری این پل به پل جویی از آن جهت است که جوی آبی به درازای پل یعنی ۱۴۷ متر و پهنای کمـ‌تر از یک متر از روی ناحیه سنگ تراش وسط پل عبور می‌کرد. در واقع این جوی، آب را به باغهای شمالی می‌رسـانید. متاسفانه این جوی آب امروزه پر شده است. با جمع شدن آب در بخش غربی پل، آب رودخانه به صورت دریاچه‌ای در می‌آید. به این دلیـل به این پـل،» پـل دریاچه نیز می‌گفتند. البته‌گاه به غلط در زبان عامیانه مردم اصفهان، آن را پل چوبی نیز می‌نامند در حالی کـه در ساختمان این پل اصلا از چوب استفاده نشده است و این نام در واقع تلفظ غلط و یا شاید سـاده تـر کلمـه عامیانه جوبی است.
شاه عباس دوم که از سال ۱۰۵۲تا ۱۰۷۷ هجری قمری در اصفهان سلطنت می‌کرد، هماننـد شاه عباس اول بـه ساختن بناهای مذهبی، پل‌ها و کاخ‌ها علاقه فراوان داشت. در زمان پادشاهی شاه عباس دوم، اصفهان از سمت جنوب و غرب گسترش بیشتری یافت. به گفته شاردن، سیاح و جواهر فروش فرانسوی که در زمان شاه عباس دوم بـه اصفهان سفر کرد، شاه عباس دوم در انتهای خیابان چهارباغ، بناهایی ساخت که در مقابل هزارجریـب بـزرگ، بـه مجموعه آن هزار جریب کوچک می‌گفتند. هزارجریب کوچک از منطقه و باغ سعادت آباد تشکیل می‌شد که قبـل از آن، محل زندگی گبر‌ها بود. به دستور شاه عباس دوم، گبر‌ها در منطقه جلفا اقامت نمودند. محل باغ سعادت آباد، حاشیه جنوبی زاینده رود بین سی و سه پل و پل خواجو بود. روبروی این منطقه، باغ دریاچه در شمال زاینده رود قرار گرفته بود. می‌توان گفت زاینده رود از بین باغ دریاچه و منطقه سعادت آباد می‌گذشت. دلیـل اصلی سـاخت پل جویی نیز برای اتصال دو طرف رودخانه بود که ساخت آن در سال ۱۰۶۸هجری قمری انجام شد، ولی متاسفانه نام سازنده پل مشخص نیست. البته این بنا در سال ۱۳۱۹هجری شمسی توسط حاج سید عبدالرحیم محمودیه بازرگان اصفهانی تعمیر شده و در تاریخ ۱۳۰۵ به ثبت تاریخی رسیده است.
از لحاظ معماری، این پل ۲۱ دهانه با طاقهای جناغی و دو اتاقک کوچک در بخش میانی و آب برهای مثلـثی دارد. در بخش میانی این پل در گذشته، برجی شش ضلعی قرار گرفته بود که از هر طرف آن، چشمه‌ای روان می‌گردید. این پل با وجود طول زیاد و پهنای اندک بسیار محکم و از شر بلایای روزگار به دور مانده است. پـل سـنگ تـراش بوده، در پایه‌های آن از ملات ساروج استفاده شده و در تمامی بدنه و طاق‌ها، آجر با ملات گچ به کار رفته است. پل جویی در اصل برای عبور و مرور مردم ساخته نشده و تنها راه ارتباطی باغهای شمال و جنوب زاینده رود با یکدیگر محسوب می‌شده، ولی معمولا برای عبور خانواده شاه عباس و ملاقات آنان با بزرگان، خارجیـان و سـفیران استفاده می‌شده و» باغ سعادت آباد در شمال را به بنای هفت دست «در جنوب مرتبط می‌ساخته است.